سی و یک شب

بارها شنیده ایم که برخی اصحاب قدرت ادعا می کنند که مردم ایران فهیم هستند و چه و چه.کار به جایی رسیده که حتی از طرف مردم تعیین تکلیف هم می کنند،اما هیچ وقت به این سوال پاسخ نمی دهند که اگر مردم را فهیم می دانید چرا تا به حال این مردم فهیم:

یک بار خودشان تصمیم نگرفتند که مثلا در حمایت مردم فلسطین راهپیمایی برگزار کنند و همیشه نهادهای حکومتی بودند که برایشان تصمیم گرفتند؟

خودشان تشخیص ندادند که کدام فرد صلاحیت انتخاب شدن توسط آنها را دارد یا نه و همیشه شورای نگهبان برایشان تصمیم می گیرد؟

خودشان رسانه مورد علاقه و یا توجه شان را انتخاب نکردند و فقط رسانه های یک طیف حیلی خاص را می توانستند ببینند و بخوانند و این جوری نبوده که حداقل تمام گروه های مسلمان داخلی رسانه داشته باشند و بتوانند عقاید و نظراتشان را به مردم منتقل کنند؟

خودشان تصمیم نگرفتند که کدام فیلم و کتاب و محصول فرهنگی را می پسندند و برایش پول خرج می کنند و کدام را نه؟

یک گزارش از عملکرد مسئولین رده بالای نظام به جز مدح و ثنا به آنها داده نشده تا بتوانند در مورد صلاحیت آنها فکر کنند؟

و حتی نمی توانند ماشین مورد علاقه شان را سوار شوند و از گرانی بسیاری از خدمات به نسبت کشورهای دیگر و نا امنی مسافرت های هوایی و زمینی و ...گلایه کنند.

خلاصه اینکه اگر معتقدید مردم به خاطر سیب زمینی به کسی رای نمی دهند و فهیم هستند چرا خودتان به خاطر این همه فهم بهشان اجازه نمی دهید خودشان برخی کارها را انجام دهند و مدام آنها را صغیر فرض کرده و به زور دستشان را می گیرید تا جاهای بد بد! نروند و فکرهای بد بد! نکنند.

به آقای اصغر فرهادی به خاطر جایزه ای که گرفت.قبل جشنواره یکی از دوستان به کسانی که توی صف می ایستادند تیکه می انداخت که فکر کردن تو صف چه فیلمی ان!

بچه های کافه سینما دیالوگ ها و سکانس های برتر فیلم های جشنواره را انتخاب کردند که در مورد کمال تبریزی اش کاملا باهاشون موافقم.

- دیالوگِ «بگیرید، همه رو بگیرید» با آن اجرای استادانه!حسن معجونی، بعد از دزدیده شدنِ مجسمه‌ها در «خیابان‌های آرام».(خودم 5 دقیقه داشتم می خندیدم)

-رضا داوودنژاد در «خیابان‌های آرام»، که با آن هیکل گنده و نیش تا بناگوش باز و بدنِ سرتاسر عریانی که شطرنجی شده، در خیابان به دنبال مردم افتاده. که وقتی به یاد نیش تا بناگوش باز داوودنژاد در موقع انجام آن عملِ سادیستی می‌افتی، اثراتِ خنده را طولانی مدت‌تر هم می‌کند.

- تیتراژ و نمای با حضور کمال تبریزی و حبیب رضایی از 6 دیوانه در قطار، در «خیابان‌های آرام».

- حضور مثل همیشه لطیف و آرامش بخشِ لعیا زنگه بر روی پرده.

در دوره کارشناسی استادی داشتیم که می گفتند آبروی دانشکده است.این استاد محترم روزی روزگاری 5 درس مهم کارشناسی را به گونه ای ارائه می کردکه گویی سند منگوله دار به نامش زده بودند.امتحان بسیار سختی می گرفت که معمولا سوال هایش جدید بود.جواب ها را هم بعد امتحان روی بورد می زد.اما نمره های اولیه که می آمد 60 تا 90 درصد بچه ها افتاده بودند.بعد هم بین سه تا پنج نمره اضافه می کرد تا برخی ها پاس کنند.

در طول تاریخ هم تعداد کسانی که از این استاد محترم نمره Aگرفتند به عدد انگشتان دست نمی رسید و از آنهایی که من می شناسم فقط یک نفر از او 20 گرفت.

یادم می آید آن روزها یکی از اساتید دیگر دانشکده که با این استاد به مشکل خورد روی کاغذی نوشت که امتحان خوب آن است که چند نفری از آن نمره بالا بگیرند نه فقط معدود افرادی که یک ترم درس شما را خواندند و نابغه و چه و چه هستند.

کار به جایی رسید که همه امضا جمع کردند و اعتراض پشت اعتراض تا این استاد عزیز دلش شکست و دست از سر بچه ها بر داشت و یا در کنار او اساتید دیگری هم به ارائه دروس مد نظر او پرداختند.

در عرصه فرهنگی و سیاسی کشور ما هم این نگرش های ایده آلیستی و غیر منعطف وجود دارد.

که در عرصه سینما می شود مسعود فراستی که فیلم کیمیایی را «پرت و پلا» می نامد.این منتقد محترم کلا فیلم های اول تا سوم برخی کارگردان ها را قبول دارد آن هم با کمی اغماض و ما بقی را همان می داند که در مورد فیلم کیمیایی گفت.امسال هم در فهرستی که در روزنامه تهران امروز منتشر شد فقط تعداد انگشت شماری از فیلم هارانمره متوسط داد(همان پاسی استاد محترم ما) و ما بقی بی ارزش و فاقد نظر دانسته شدند.

البته ابن آدم ها و نظراتشان در جای خود محترم است، اما اشکال از آنجایی آغاز می شود که به آنها پر و بال می دهیم و حقی بیش از دیگران برایشان قایل می شویم. مسعود فراستی این روزها منتقد ثابت تنها برنامه سینمایی صدا و سیما شده و این اصلا درست نیست آدمی با این نگاه خاص و بدبینانه و کمی مبهم چنین تریبونی در اختیارش باشد و مدام به فیلم ها بد و بیراه بگوید.

شاید اگر امثال مسعود فراستی ها در عرصه هنر و شریعتمداری و رسایی و حسینیان ها در عرصه سیاست در حد یک آدم صاحب نظر بهشان توجه می شد کار هنر و سیاست ما به اینجا نمی رسید.سرنوشت استاد عزیز ما می تواند برای این عزیزان قابل اعتنا باشد.

شما چرا خون خودتو کثیف می کنی؟آخه 400 نفر ارزش این کارا رو داره.4000 نیروی ضد شورش و 40000 بسیجی رو آماده باش دادی که چی؟

درس این طلبه های جویای علم رو چرا تعطیل می کنی؟تکلیف سهمی که از وجوهات می گیرند و به جای آنکه درس بخوانند می آیند و به روسای 400 نفر آشوب گر فحش می دهند چه می شود؟

290 تا نماینده مجلس از اکثریت و اقلیت راه می افتند توی صحن و راهپیمایی می کنند و ما را از فیض قوانین مشعشع شان محروم می سازند.

رسانه های رسمی هم که مرتب آب می خورند ومی گویند و می نویسند که همه دنیا پشت این 400 نفر بودند و آنها بال مگسی نیستند.

برادر حسین را می کشی تلویزیون و نمی گذاری از اون مقاله های توپ اش بنویسد و آن 400 نفر را رسوا کند.

بازم بگم؟

این کارها اتلاف بیت المال نیست؟هدر رفت منابع نیست؟ بزرگنمایی یه عده اشغال! نیست؟

نکن برادر من.خون خودتو کثیف نکن و پول نفت رو آتیش نزن.فعلا یمن و الجزایر رو بچسب که تظاهرات میلیونی! دارند.

پی نوشت:فکر نمی کردم احمد توکلی طبع طنز داشته باشد.کم کم دارم باور می کنم.

آخرین روز جشنواره روز خاصی بود.سه فیلم خوب جشنواره را دیدم که دوتایش تکراری بود.

جرم کیمیایی اگر چه بهترین این سالهایش شده،ولی داستان و جذابیت و هم ذات پنداری ندارد.در حقیقت فیلم سازهای نسل اول نتوانستند ارتباط مناسب را با مخاطبانشان برقرار کنند.حاصل کار داریوش مهرجویی ناامید کننده بود و کار کیمیایی تازه برگشت به سی سال قبل.

در این بین نسل دومی های انقلابی چون تبریزی و حاتمی کیا به مدد جسارتی که از انقلاب به ودیعه دارند،وارد حوزه هایی شدند که حرف دل بسیاری از افراد است.

نسل سومی چون میرکریمی و معتمدی هم اثر قابل قبولی ارائه دادند.برای نسل چهارم هم نمرده باید نماز خواند.(به خصوص پرورش یافتگان دولتی شان)

در مورد داوری ها هم نمی خواهم حرفی بزنم چون اصلا با این وضع داوران ،جایی برای تحلیل داوری باقی نمی ماند.فقط مشخص است که فیلم های حاتمی کیا و کمال را به خاطر مضمون و خود میرکریمی را به خاطر گفته اش بایکوت کردند.امیدوارم کمال تبریزی جایزه اش را از مردم بگیرد.

حدس ام این است که بهترین فیلم و کارگردانی را بین مهرجویی و اصغر فرهادی تقسیم می کنند و دوباره به کیمیایی جایزه ای نمی دهند!

چه طعمی دارد وقتی از فیلم کمال تبریزی بیرون می آیی و همان نیروهای ویژه و مسلح را می بینی که برای ارعاب مردم چهار گوشه میدان انقلاب را قرق کرده اند و چپ چپ نگاه ات می کنند.به راستی کی قرار است «امیر پنداشته»ها از پنداشته های غلطشان دست بردارند و کمی به «افکار» خودشان مراجعه کنند؟

این همه بگیر و ببند آیا مشکلی را حل کرد؟شما که با آمدن به تعبیر خودتان 400 نفر در خیابان این همه آشفته می شوید،نمی دانید که با برخوردهای غلط تان چه 400 نفرهایی را به مخالف و معاند بودن سوق می دهید؟

دلمان لک زده برای کمی تدبیر! برای نگاهی از زاویه دید مردم و در سطح خودشان؛همان گونه که حاتمی کیا در گزارش یک جشن اش درخواست کرد.

باور کنید هنرمند و نخبه و مردم عادی کوچه و بازار هم برخوردهای تان را می بینند و شاید روزی بیاید که پاسخ شان به شما فیلم ساختن و هشدار دادن نباشد.

من معترضم! و با کمال تاسف برای برادر رادان و دیگر مسئولین ،منافق و عامل انگلیس و آمریکا نیستم.البته اگر بعدا بهم نچسبانند.

با راهپیمایی دیروز هم موافق نبودم و برای همین هم اصلا پی گیری اش نکردم،می خواستم برم سینما که برنامه اش را تغییر دادند و توصیه کردند نروم.نه به خاطر اینکه ممکن بود گیر معترضین بیافتم بلکه به خاطر اینکه پر باتوم و لگد دوستان ولایی و ارزشی به بدنمان گیر نکند و احیانا با انگ منافق و ... چند صباحی ندامت زده نشویم!

فقط از دست دو طرف شاکی ام که چرا مواضع شان را دقیق مشخص نمی کنند.به خصوص معترضین که با حرکت انقلابی می خواهند اصلاح کنند.اگر راهپیمایی و امثالهم برای بعد از انتخابات مزایایی داشت ، الان از دید من نابرخوردار از سیاست و بازی اش، همان مزیت ها را هم ندارد که هیچ، این همه آدم را گرفتار بلیه برادران ارزشی(در ظاهر) می کند.اگر هم می خواهید تغییر عمده بدهید که دیگر درخواست مجوز نمی خواهد، مردم مصر را ببینید!

یه آقا پسر 28 ساله که تا به حال دو تافیلم ساخته که هردویش با پول دولت و حمایت بی حد و حصر بوده و دومی اش در کنار سیاسی بودن  و تبلیغ نگاه حاکمیت به صورت افراطی ،ساختار درست و درمانی نداشته(این قسمت را بر اساس فرضیات منتقدین سینمایی گفتم) ،بعد از اینکه روزنامه نگاران سر فیلم اش صداهای عجیب و غریب در آوردند، شاکی شده و گفته که معنی آزادی بیان را فهمیدم؟

اگر چه من قصه گو با کار روزنامه نگارها مخالفم و اگر خودم بودم این کار را نمی کردم ولی ادعای آزادی بیان و طلب آن از طرف این آقا پسر اصلا در حد قد و قواره اش نیست و نباید ایشان که عزیز کرده هستند و سفارشی کار و پاچه لیس قدرت، توقع داشته باشند روزنامه نگار جماعتی که نه امنیت شغلی دارد، نه ازادی رسانه ای و حتی ازادی عمومی ، حتی نمی تواند دغدغه های غیر سیاسی داشته باشد و عده ای با نگاه امنیتی محدود اش کردند و قس علی هذا بیاید و اثر سفارشی و قدرت پسند و البته ضعیف ایشان را به خاطر پاسداشت آزادی بیان بی صدا ببیند و بعدش هم در فضای ازادی بیان انتقادات اش را به ایشان بگوید.

در حقیقت واکنش ها به فیلم این آقا پسر به خاطر نبود آزادی بیان است که اگر بود ، اصلا شاید ایشان نمی توانست با پول ملت چنین فیلمی بسازد و پشت تریبون بنشیند و دم از آزادی بیان بزند!

«عجب فیلمی بود!» متداول ترین جمله ای است که پس از اکران فیلم «خیابان های آرام» بر زبان ها رانده می شود.

اگر ابراهیم حاتمی کیا با زبانی درد گونه به حوادث بعد از انتخابات پرداخت، کمال تبریزی با ساحتاری گزارش گونه و با درونمایه طنز آن را موشکافی کرد.سخن هر دو هم در این خلاصه می شود که برخوردهایی که با معترضان صورت گرفت، انسانی نبود و کار دست عده ای نابلد افتاده بود.

فیلم اخیر تبریزی که بعید می دانم با این شکل رنگ اکران به خود ببیند، مرا یاد تارانتیونو و «بیل را بکش» اش انداخت که هنوز عاشق خل بازی های آن هستم و به گمانم کمال تبریزی دارد به بلوغی در پرداخت طنز متفاوت می رسد.

دیشب که رضا میرکریمی، عسگرپور ، فروتن ، نیکی کریمی ، حسن معجونی ، کامبوزیا پرتوی و خود کمال تبریزی در سانس 12 سینما جوان حضور داشتند و واکنش مخاطب را دیدند، از خودم پرسیدم که چه شده که کارگردان های مطرح جنگ ما که آن روز دغدغه اصلی جامعه که جنگ بود را روایت می کردند، این روزها در نیمه های شب اگر رخصت یابند، دغدغه های امروزی شان را در سالن های نمایشی نه چندان بزرگ با مردم شان به اشتراک می گذارند و البته در نگاه امنیتی و حکومتی این روزها، به ف ت ن ه گری متهم می شوند!

ابراهیم حاتمی کیا و کمال تبریزی برای دقایقی شور آن روزها را در وجودمان زنده کردند و ما را از غم غربت نگاهی انسانی و عاقلانه که در تمامی رسانه های رسمی نایاب شده، رهانیدند.

پی نوشت: باز هم فیلم کمال تبریزی را خواهم دید تا در سانس غیر فوق العاده بتوانم به آن رای «خوب» به خاطر متفاوت ترین و جسورترین فیلم این دوره را(از جهت ساخت) بدهم.

شور فیلم دیدنمان همین ده روزه است.با بسیاری از رفقا که صحبت می کنیم همین نظر را دارند.یک جورهایی شبیه شور دهه اول محرم. از این جهت که در مناسبت های دیگر همان حال نصف و نیمه را هم نداریم.

وقتی سینما پر می شود.یک اکثریتی برای دیدن فیلم آمدند (نه تفریح و چیپس و پفک و...) و اگر چند ساعتی هم در صف ایستاده باشی، آن موقع است که در سالن سینما حس دوست داشتنی غریبی داری که فقط در ایام جشنواره سراغت می آید.

دیشب که فیلم حاتمی کیا رو می دیدم، ملت کف می زدند و در لحظه هایی که دیالوگ های معنی دار رد و بدل می شد، ذوق می کردند و یک جورهایی با اشاره به هم نگاه می کردند.

فیلم حاتمی کیا آن ذوق را که گفتم در وجودتان ایجاد خواهد کرد و الان که فقط سه سانس اکران بیشتر ندارد توصیه می کنم حتما ببینید.به خصوص که امکان اکران بدون حذف اش کمی بعید به نظر می رسد.

فیلم اصغر فرهادی و میر کریمی و معتمدی و رامبد جوان و چند تای دیگر هم که در یادداشت قبل نوشتم ، فیلم های عالی تا متوسطی هستند که بعید می دانم جرح و تعدیل شوند، اما دیدن دو تای اول در جشنواره حس خاص خودش را دارد که به تجربه اش می ارزد.

پی نوشت: دیشب فیلم شبه مزخرفی دیدم که در ماهنامه فیلم ان را حاصل دغدغه های شخصی کارگردان دانسته بود.هنوز خیلی ها مفهوم فیلم و سینما را درک نکرده اند و جدای بعد تجاری اش که قطعا تامین نخواهد شد، قصه گویی و حتی اصول فیلم سازی را هم فدای دغدغه می کنند.همین را بگویم که اسم فیلم «ارتباط خانوادگی» بود.