سی و یک شب

این روزها صحبت از نامه امیرالمومنین به مالک اشتر که سندی بسیار قوی و جامع در شیوه حکومت داری اسلامی است، بیش از گذشته باب شده است.موارد 35 گانه زیر را که توسط علامه فقید محمدتقی جعفری(ره) در مورد خصوصیات زمامدار مسلمین و از همین نامه استنتاج شده است به نظرم خلاصه جامع و کاملی است.برای اطلاع بیشترمی توانید به کتاب «حکمت اصول سیاسی اسلام» علامه جعفری مراجعه کنید.

زمامدار اسلامی باید قلبا نسبت به رعیت لطف و مرحمت داشته باشد.

در صورت امکان مردم را از عفو و اغماض برخوردار کند.

محبوب ترین امور در نزد زمامدار اسلامی باید اجرای حق و عدالت و رضایت افراد جامعه باشد.

مقدم ترین مردم در نزد زمامدار اسلامی باید کسانی باشند که حق را حتی در تلخ ترین حالات، گویاتر از دیگران گوشزد می کنند.

زمامدار اسلامی باید عقده هرگونه کینه را از درون مردم باز کند.

زمامدار اسلامی باید عوامل حسن ظن بر رعیت را به وجود آورد.

زمامدار اسلامی نباید از مردم عیب جویی کند بلکه باید اشخاص عیب جو را هم از خود دور کند.

هر چه که برای زمامدار آشکار نشده باید خود را نسبت به آن بی توجه نشان دهد.

زمامدار اسلامی هرگز نباید سخن چین را تصدیق کند.

زمامدار اسلامی در عمل به عهد خود با خدا،بدون استعانت از خدای متعال موفق نخواهد شد.

زمامدار اسلامی هرگز نباید از عفو و اغماضی که کرده پشیمان شود.

زمامدار اسلامی هرگز نباید به کیفری که داده شادمان شود.

زمامدار هرگز نباید شتاب در غضب کند.

زمامدار نباید اشخاص بخیل و ترسو و طمعکار را در مشورت دخالت دهد.

هرگز نباید انسان های نیکوکار و بدکار در نزد زمامدار یکسان باشند.

زمامدار اسلامی نباید سنت هایی را که موجب اصلاح و هماهنگی معقول جامعه بوده و مردم به آنها عمل نموده اند،بشکند.

وظایفی که زمامدار اسلامی باید به طور مستقیم آنها را به جای آورد(رسیدگی کامل درباره کارگزاران در مواقعی که کاتبان از رسیدگی به کار آنان ناتوان باشند.)

برآوردن احتیاجات مردم در اسرع اوقات

کار هر روز باید در همان روز انجام شود

زمامدار اسلامی باید مقداری از بهترین اوقات شبانه روزی خود را برای ارتباط با خدا اختصاص دهد.

وظایفی که زمامدار برای رسیدن به مقام والای اخلاص باید بدون کمترین نقص انجام دهد.

زمامدار اسلامی در عبادات دسته جمعی باید حد اعتدال را رعایت کند

زمامدار اسلامی نباید خود را از مردم دور و پوشیده نگهدارد.

زمامدار اسلامی باید از مقدم داشتن اقوام و بستگانش بر دیگران جدا خودداری نماید.

زمامدار اسلامی باید استیضاح از خود را قانونی دانسته و به پاسخ دادن یا قبول خطا حاضر شود.

زمامدار اسلامی به طور حتم باید از خونریزی نامشروع پرهیز کند.

زمامدار اسلامی برای احسانی که به مردم کرده نباید منت بگذارد.

تخلف از وعده برای زمامدار اسلامی و سایر متصدیان شدیدا ممنوع است.

زمامدار نباید به جای کشف حقیقت و پذیرش آن در مبهمات به لجاجت بپردازد.

زمامدار نباید موقعی که حقیقت آشکار شد در پذیرش و اقدام به آن سستی کند.

زمامدار نباید در مواردی که همه مردم مساویند خود را مقدم بدارد.

زمامدار هرگز نباید در اموری که مسوولیت دارد خود را به غفلت بزند.

زمامدار باید باد بینی و تندی هیبت و هجوم دست و زبان خود را مهار کند.

زمامدار اسلامی موظف است همواره از حکومت های عادله ای که پیش از او بوده اند ،درس ها بیاموزد.

آقای محمدرضا حکیمی در کتابی که اسم آن را فراموش کرده ام، نوشته است که شخصی نامه امیرالمومنین(ع) به مالک اشتر را به زبان فرانسوی ترجمه می کند.وآن جاهایی را که نشان دهنده عناوین بوده حذف و به صورت یک دستورالعمل کلی شده به دست ژنرال دوگل می رساند .ژنرال دوگل هم بعد از مطالعه محتویات نامه در جواب می نویسد که : با این دستورالعمل می شود یک کشور و حتی نیمی از جهان را اداره کرد.

وقتی به حال و روز امروزمان نگاه می کنم بیشتر به آنچه ژنرال دوگل فهمید و ما نفهمیدیم پی می برم.

اگر نهج البلاغه دارید ،تنبلی را به کنار بگذارید و یک بار هم شده نامه به مالک را بخوانید و با وضع امروزمان مقایسه کنید.