سی و یک شب

اعتقاد شیعه به دولت کریمه و
اشتیاق شیعیان برای هر چه زودتر رسیدن به آن، زمینه ساز بهره برداری‌های
سیاسی از این عقیده، در جهت تحکیم وتأیید برخی حکومت‌ها بوده است. مثلاً در
دوره صفویه که پیروان مکتب اهل بیت، از به قدرت رسیدن سلاطین هم عقیده
خود، به وجد آمده بودند و از رفع مزاحمت‌های حاکمان مخالف، احساس غرور
می‌کردند، و فضای فرهنگی جامعه نیز برای پذیرش ادّعاهای مختلف درباره نزدیک
شدن عهد مهدوی، کاملاً آماده بود، "شعار اتصال و ارتباط دولت صفوی با
دولت کریمه" همه جا را پر کرده بود.
از یک سو عده ای"دعا"
می‌کردند که این دولت، به دولت امام زمان متّصل شود. مثل علامه مجلسی
که شاه سلطان حسین صفوی را برپاکننده عدالت و احسان توصیف می‌کنند و سپس در
حق او دعا می‌کند که: شدّ اطناب دولته باوتاد ظهور دولة خاتم الاوصیاء (رساله
ترجمه قصیده دعبل خزاعی) چه این که مجلسی اول هم می‌گوید: امید است این
دولت ابد پیوند متصل به ظهور حضرت صاحب الامر شود(لوامع صاحبقرانی،
ج3، ص513) اندیشه‌ای که در پشت سر این دعا و اظهار امید، وجود دارد این است
که آنان، دولت امثال شاه سلطان حسین را بهترین دولت در عصر غیبت
می‌دانستند و احتمال نمی‌دادند که تا قبل از ظهور، امکان دستیابی به حکومتی
عادل‌تر وجود داشته باشد!، لذا گمان می‌کردند که اگر به این دولت آسیبی
وارد شود، جبران ناپذیر خواهد بود.
از سوی دیگر در ادبیات نثر و نظم
عامیانه، دولت صفوی با دولت مهدوی قرینه سازی می‌شد و همان قداست و ابهت،
در آیینه این دیده می‌شود، بلکه ادعا می‌شد که صفویه، زمینه ظهور را فراهم
می‌کنند، عبدی بیک شیرازی، در دعا برای شاه طهماسب می‌گوید:
چو کردی
در جهان صاحب قرانش بفرما نصرت صاحب زمانش
به عهد این، بر آور رایت آن
بده در دولت این، دولت آن
این شاعر، تخیلات خود را تا آنجا پیش
می‌برد که در آرزو‌هایش می‌پروراند: شاه فرمانده سپاهیان امام زمان باشد و
پرچم فتح در دست او قرار گیرد:
هست امیدم که بود در جهان  پیشرو لشکر صاحب زمان
غزل سرای مشهور، صائب
تبریزی هم، برای شاه عباس دوم، همان آرزو‌های مهدوی را دارد که حکومت عالم
گیر شود:
ناف عالم را به نام او بریده است آسمان مکه را تسخیرخواهد
کرد آن عالم مدار
و از سوی سوم غیب گویی‌ها آغاز گردید، وآن‌ها که
به رمالی و جادوگری و یا ذکر و ورد شهره بودند، به میدان آمدند و اعلام
کردند که این دولت به دولت امام زمان متصل می‌شود.وعوام که سخنان این جماعت
را وحی منزل می‌پنداشتند، همه باور کرده بودند که کار دنیا به پایان رسیده
و دولت صفوی، همه زمینه‌های ظهور را فراهم می‌کند و شرایط برای آمدن آقا،
آماده شده است. مردم می‌گفتند این مطلب را شاه نعمت‌الله ولیّ پیشگویی کرده است و پیشگویی او رد خور ندارد، غافل از
آن که گذشت زمان پوچ بودن این ادعاها را روشن می‌کند و نسل‌های آینده بر
فکر خام آن‌ها ریشخند خواهند زد، چه این که چندی گذشت و صفویه منقرض شدند و
از ظهور امام زمان خبری نشد! و آنگاه علمایی ماننده مؤلف "محافل المؤمنین"
گفتند که افشاریه وزندیه آمدند و آن پیشگویی هارا ابطال کردند!
مؤلف
تاریخ نگارستان (م975) پس از آن که آیه "و لقد کتبنا فی الزبور" را
بر دولت صفوی منطبق ساخته، اضافه می‌کند که ارباب بصیرت در ضمیر خود
یافته‌اند که این دولت، به ظهور امام زمان متصل می‌شود: "در ضمایر انجم
نظائر ارباب بصائر، اقتران این سلطنت کبری، به عطیه ظهور حضرت مذکور"
(ص358) ولی آنچه که در این میان تأسف بارتر بود، تلاشی بود که از سوی برخی
علما صورت می‌گرفت، و با تطبیق دادن برخی از روایات بر دولت صفوی، برای این
پندار‌های عوام، "سند" ارائه می‌کردند.
چه این که رساله رجعت علامه
مجلسی به همین منظور تألیف گردید، وی ابتدا دعا برای "خلود این دولت" را برشیعیان لازم می‌شمارد و سپس به نقل دو حدیث می‌پردازد که به بشارت "اتصال
این دولت به دولت قائم آل محمد" دلالت دارد، یکی حدیثی که می‌گوید
گروهی از مشرق قیام می‌کنند تا مردم را به دین حق در آورند و پادشاهی در
آن‌ها استمرار دارد تا امام زمان بیاید. مجلسی پس از بیان این حدیث طولانی،
می‌گوید: "بر صاحبان بصیرت ظاهر است که از جانب مشرق کسی که طلب دین حق
نموده و مردم رابه دین دعوت کرد و پادشاهی یافت به غیر سلسله صفویه
"خلد‌الله ملکهم" نبود و در این حدیث شریف، جمیع شیعیان را خصوصاً انصار و
اعوانِ این دولت ابد توأمان را بشارت هاست" (ص8)
آن روزها دولت
مردان صفوی از شنیدن این سخنان به وجد و شعف می‌آ مدند، ولی امروز متدینان
با بصیرت از خواندن این حرف‌ها چه احساسی دارند؟ روشن است که ما با بهره
گیری از این شیوه‌ها، بیش از آن چه به دولت صفوی، اعتبار داده شد، به
اعتبار دین، لطمه وارد گردید. آیا تاریخ مصرف این شیوه‌ها منقضی نشده است؟
از این د اعیه‌های اتصال چشم برداریم و دل به خود دولت کریمه ببندیم و
بگوییم: اللهم انّا نرغب الیک فی دولة کریمة.
متن کامل این مقاله را اینجا بخوانید.